Tijd voor multipolaire vrede
Waarom de NAVO uit Azië moet blijven
De NAVO is al enige tijd bezig met de voorbereidingen om wereldwijd actief te worden. Als zogenaamde ‘defensieve alliantie’ heeft de NAVO opmerkelijk gefaald, omdat het de afgelopen dertig jaar betrokken is geweest bij verschillende oorlogen en bloedvergieten in Europa. Na de ontbinding van de Sovjet-Unie in 1991, waartegen de NAVO oorspronkelijk als defensieve tegenhanger was opgericht, had men verwacht dat de NAVO zou ophouden te bestaan. Dit gebeurde echter niet.
Dit artikel is de vertaling van ‘A time for multipolar peace’, geschreven door
en gepubliceerd op 11 Juli in Pearls & Irritations, een onafhankelijk mediaplatform in Australië.
Integendeel, de NAVO heeft, net als bureaucratieën uit het verleden, nieuwe doelen geformuleerd om haar voortbestaan te rechtvaardigen. Deze doelen, net zoals bij haar oprichting, draaiden om de aanwezigheid van een externe 'vijand' of 'dreiging'. Zonder de Sovjet-Unie zou de NAVO niet hebben bestaan. Nu de Sovjet-Unie verdwenen was, moest er een andere vijand worden gevonden.
De voortdurende oostelijke expansie van de NAVO – die de Amerikanen destijds in hun onderhandelingen met Gorbatsjov hadden beloofd niet door te voeren – werd vastberaden voortgezet in drie rondes. Waarschuwingen over de risico's voor de Europese vrede en veiligheid werden genegeerd. De NAVO met haar Amerikaanse underwriter bleven volhouden dat het een ‘defensieve’ alliantie was en dat niemand zich zorgen hoefde te maken.
Nu de NAVO een nederlaag in Oekraïne onder ogen ziet, richt ze haar blik op wereldwijde expansie. De organisatie heeft al enige tijd zogenaamde ‘partners’ in Azië. In 2022 namen Japan, Zuid-Korea, Nieuw-Zeeland en Australië voor het eerst deel aan de NAVO-top, waar uitspraken werden gedaan over de geopolitieke uitdagingen die China met zich meebrengt. China werd naar voren geschoven als de nieuwe mondiale bête noire van de NAVO. Rusland was de onmiddellijke dreiging, de ‘enfant terrible’, maar China werd gezien als de uiteindelijke, echte bedreiging.
De NAVO probeerde in Japan een kantoor op te zetten, maar werd in 2023 tegengehouden door de Franse regering. De NAVO liet zich echter niet ontmoedigen en heeft sindsdien geprobeerd China bij het conflict in Oekraïne te betrekken, door China te beschuldigen van het steunen van Rusland met export van “dual use” technologische producten geschikt voor meerdere toepassingen. Secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg beschuldigde China ervan "het grootste militaire conflict in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog aan te wakkeren". De Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO, Julianne Smith, beweerde dat 'China een kant heeft gekozen'. Op 7 juli 2024 kopte de Wall Street Journal (onderdeel van News Limited): 'China’s steun voor de Russische oorlog in Oekraïne plaatst Peking op de NAVO-dreigingslijst'.
Al deze beschuldigingen kwamen binnen iets meer dan een week naar buiten, in de aanloop naar de NAVO-top in Washington op 9 juli. Het was duidelijk georkestreerd met het oog op het rationaliseren van de naderende mondiale uitbreiding van de NAVO.
Waar ‘A’ ooit voor Atlantic stond, zal het nu ook voor Azië staan.
Hoewel de uitbreiding van de NAVO naar Azië wellicht verwelkomd wordt door "insecurity apparatuses of state" in Japan, Zuid-Korea, Australië en Nieuw-Zeeland, vormt deze uitbreiding een aanzienlijk risico voor de toekomstige vrede en veiligheid in de regio. Wat de NAVO in Europa heeft gedaan, kan zij ook in Azië herhalen.
“Insecurity apparatuses of state” zijn instituties en mechanismen binnen een overheid die bedoeld zijn om veiligheid te handhaven, maar in de praktijk een gevoel van onveiligheid bevorderen, omvatten onder andere surveillanceprogramma's, wetshandhavingstactieken die als disproportioneel kunnen worden ervaren, en beleidsmaatregelen die burgerlijke rechten kunnen beperken onder het mom van veiligheid.
De gronden voor deze standpunten zijn simpel en inherent aan de basisprincipes en de operationele strategie van de NAVO. Kort gezegd, de NAVO vertrouwt op beperkte en vaak gebrekkige ideeën van 'militaire afschrikking' als voornaamste middel om veiligheid, stabiliteit en vrede te bevorderen.
Militaire afschrikking kan op zijn best leiden tot een negatieve vrede, wat betekent dat militaire conflicten kunnen worden vermeden (afgeschrikt, voorkomen of uitgesteld) zolang bepaalde aannames gelden. Echter, afschrikking draagt niet significant bij aan het scheppen van de noodzakelijke voorwaarden en instituties voor een duurzame positieve vrede.
Johan Galtung, een vroege voorstander van vredesstudies als tegenwicht voor een gemilitariseerd raamwerk van 'veiligheid', merkte ooit op: "Je kunt geen vrede bereiken door middel van veiligheid, maar je kunt wel veiligheid bereiken door vrede." Het bereiken van vrede vereist een strategie en aanpak die inclusief in plaats van exclusief is.
Per definitie is de modus operandi van de NAVO er één van uitsluiting; NAVO’s bestaansrecht wordt gedefinieerd tegenover een ‘vijandige ander’. Om een negatieve vrede te handhaven kan een afschrikkingsstrategie alleen werken als de ene partij duidelijk machtiger is dan de andere, en als anderen in ondergeschiktheid worden gedwongen. Dat wordt soms omschreven als het bereiken van een machtsevenwicht waarbij het ‘evenwicht’, paradoxaal gezien, in het voordeel is van één onder velen. Asymmetrie is geen voorwaarde voor duurzame stabiliteit, laat staan vrede.
Afschrikking is in feite een strategie met een aanzienlijk risico op mislukking. Het beste dat iemand uit afschrikking kan halen, is dat het je tijd oplevert. Maar het kan niet voorkomen dat anderen zichzelf opbouwen met als mogelijke gevolgen veiligheidsdilemma’s of een wapenwedloop. Sterker nog, pogingen om een asymmetrische machtsrelatie op te leggen zijn een trefzeker recept voor het opwekken van wrok. Op een gegeven moment bestaat het risico dat dergelijke wrok overslaat naar geweld. Het falen van de afschrikkingsdoctrine in Gaza is een recent voorbeeld hiervan, zoals Lawrence Freedman opmerkte. Ondanks het duidelijke overwicht van Israël op het gebied van militaire macht, lanceerde Hamas in oktober vorig jaar toch een aanval op de Israëlische strijdkrachten.
Afschrikking kan contraproductief worden doordat het de onderliggende kwesties vermijdt die conflicten veroorzaken, en in plaats daarvan focust op het beheersen van een nauw omschreven militair risicomilieu. Zolang één partij sterker blijft dan de anderen, kunnen de oorzaken van conflicten genegeerd worden. Het risico bestaat niet alleen uit aanvallen zoals die van Hamas, de kans op terroristische aanslagen neemt in het algemeen toe. Amerikaanse politicologen Graham Allison en Michael Morrell hebben onlangs gewaarschuwd voor voor een verhoogd risico op terrorisme tegen de VS en haar bondgenoten.
Uiteindelijk bestaat ook het risico dat anderen zich verenigen en gelijkwaardig kunnen worden.
Toch is dit precies de NAVO-doctrine. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de alliantie er jammerlijk niet in geslaagd is stabiliteit en vrede in Europa te brengen tijdens de jaren van Amerikaanse (westerse) unipolaire superioriteit. Op het eerste gezicht lijkt het een paradox dat de VS tussen 1990 en 2019 meer militaire interventies hebben geïnitieerd dan ooit tevoren, terwijl ze zich in de meest veilige situatie sinds mensenheugenis bevinden. Echter door de lens van de ‘deterrence-doctrine’ of afschrikbeleid, is dit niet helemaal onbegrijpelijk.
En nu wil de NAVO naar Azië uitbreiden. Dood en verderf zijn het visitekaartje van het door de VS geleide collectieve Westen. Het lijkt erop dat ze dit visitekaartje binnenkort aan de regio willen overhandigen.
Er is een betere, effectievere aanpak mogelijk: ondeelbare veiligheid waarbij welvaart en vrede symbiotisch samengaan. Dit betreft strategieën die zich richten op vredesopbouw in plaats van het starten van een wapenwedloop onder het mom van afschrikking.
Het pad naar een multipolaire vrede, waar veiligheid voortkomt uit vrede en vrede wordt bevorderd door gezamenlijke welvaart.
Oorspronkelijk artikel : A time for multipolar peace by
Jul 11, 2024